Oled wordt door deskundigen de lichtbron van de toekomst genoemd. Die belofte baseren ze op de lange levensduur en het hoge rendement dat oleds kunnen behalen. Glas is de ideale ondergrond voor oleds omdat het een platvlak-lichtbron is die tegen de inwerking van zuurstof en waterdamp beschermd moet worden. Oleddisplays in smartphones zijn nu al standaard, maar voordat oleds onze gebouwen verlichten, moet de techniek nog goedkoper, efficiënter en voor massaproductie geschikt worden gemaakt.
Oled en glas mogen gerust in een adem genoemd worden. Oled is een lichtbron in een plat vlak die heel gemakkelijk op glas aan te brengen is. Bijvoorbeeld door het te printen. Dat opent de mogelijkheid om de ramen van een gebouw als lichtbron te gebruiken. Handig, want dan komt het licht uit dezelfde richting waar het daglicht ook vandaan komt. De oledlaag moet goed afgedicht worden. Anders kunnen oleds onder invloed van zuurstof en waterdamp uit de atmosfeer snel in kwaliteit achteruit gaan. Glas is het enige materiaal dat daar goed tegen beschermt.
Ledlicht is bekend en bezig aan een opmars in de markt. Oled is daar het jongere broertje van, maar tegelijk heel anders omdat het geen puntlicht is, maar licht in een plat vlak. De opbouw bestaat meestal uit een glasplaat met één of meer dunne laagjes organisch materiaal daarop. De speciale eigenschap van het organische materiaal is dat het oplicht wanneer er een stroom doorheen loopt. Fabrikanten melden snelle verbeteringen van de efficiency en lichtopbrengst. Osram heeft al een design-oledlamp op de markt met een hogere lichtopbrengst dan halogeen. En in laboratoria worden oleds gemaakt die zo efficiënt als een spaarlamp zijn. Voor de toekomst mikt men op oleds die minder dan de helft daarvan verbruiken. Een ander voordeel van oled is de lichtkleur, die dicht bij het warme licht van een gloeilamp zit.
Op dit moment worden oleds vooral ingezet op de displays van smartphones en andere high-end elektronica. Daar bieden ze een ruime kijkhoek als groot voordeel. Binnenkort worden ook flexibele signs op de markt verwacht. Verlichtingsfabrikant Osram bracht al kleine designverlichting met oleds op de markt en voorziet een overgang naar meer functionele lichtbronnen. Het uiteindelijke doel, zegt Osram duidelijk, is massaproductie van oledverlichting voor gebruik in ramen en daklichten. Overdag is er daglicht en wanneer het donker wordt, geven de ramen oledlicht.
Voor de aansluitpunten van de oled, de anode en kathode, worden barium en calcium gebruikt. Die materialen zijn zeer gevoelig voor de inwerking van zuurstof en water. Wanneer de kathode oxideert, wordt op die plaats geen licht meer geproduceerd waardoor een donker vlekje ontstaat. Om dat te voorkomen, moeten oleds gasdicht afgesloten worden en het meest gebruikte materiaal daarvoor is glas. Researchers zoeken wel naar folieachtige alternatieven die even transparant én dampdicht als glas zijn, maar hebben nog geen succes geboekt. Een ander onderwerp dat nog onderzocht wordt, is de stroomtoevoer. Bij een oled-oppervlak van zestig bij zestig centimeter komt de stroomsterkte al snel tussen de zes en de dertig Ampère uit. ITO is een transparante geleider die goed op glas is toe te passen, maar voor deze hoge stroomsterktes is de elektrische weerstand ervan te groot. Onderzoekers zijn daarom van plan om een zilverrooster, met banen van enkele micrometers dik, te gebruiken voor de stroomverdeling.
Ir. Rik Vollebregt
