Nederland telt binnenkort vijftien nieuwe jonge rijksmonumenten. Dit biedt kansen voor glasrenovatie want ook deze objecten zullen een duurzaamheidsslag ondergaan. Monumentenglas en vacuümglas zijn de meest gangbare oplossingen voor het verbeteren van de isolatiewaarde van gevels met behoud van de bestaande kozijnen.
De vijftien objecten zijn nog niet definitief aangewezen als rijksmonument. Namens de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) is de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) officieel gestart met het aanwijzingsprogramma van nieuwe, jonge rijksmonumenten uit de Post 65-periode.
Het verhaal van Nederland 1965-1990
De ontwikkelingen en de bijbehorende verhalen uit de Post 65-periode vormden afgelopen jaren de basis voor een lijst van bijna 1.500 locaties. Die is samengesteld door erfgoedverenigingen, gemeenten, burgers en deskundigen. De nu geselecteerde locaties geven inzicht in wat Post 65-monumenten kunnen zijn en vormen tezamen een illustratie van het verhaal van Nederland in de periode 1965-1990.
Nu beschermen, straks waarderen
Van de drempelloze Rodahal in Kerkrade tot het kleurrijke hightech station Lelystad Centrum, van een brutalistisch hoogtepunt in het zuidwesten van het land tot een Koude Oorlog tijdmachine in het noordoosten. Van de grootste watertoren van Nederland (Eindhoven) tot aan een wereldvermaard landschapskunstwerk in Emmen: deze objecten zijn toonbeelden van de Post 65-periode (1965-1990). ‘Ze zijn alle uniek in hun soort. Nu beschermen is noodzakelijk, de waardering komt vaak pas later’, aldus Susan Lammers, algemeen directeur van de RCE.
Aanwijzing rijksmonumenten
De RCE voert namens de minister van OCW de aanwijzingsprocedure voor rijksmonumenten uit. Gedurende de aanwijzingsprocedure kunnen zienswijzen worden ingediend. Vervolgens legt de RCE het voornemen tot aanwijzen per object voor aan de betreffende gemeente en provincie. Binnen een half jaar volgt een formeel besluit.
Het gaat om de volgende objecten:
- Ecokathedraal, Mildam (1965)
- Rodahal, Kerkrade (1966)
- Watertoren ‘de witte bollen’ Eindhoven (1970)
- Broken circle/ Spiral hill, Emmen (1971)
- Gebouw Elektrotechniek, Delft (1972)
- Centraal Beheer, Apeldoorn (1972)
- Stadhuis, Terneuzen (1972)
- Kasbah, Hengelo (1973)
- Eemsmondgebouw, Delfzijl (1973)
- Yunus Emre Moskee, Almelo (1974)
- Blauwe Golven, Arnhem (1977)
- Emmauskerk, Nieuwegein (1977)
- Hubertushuis (Moederhuis), Amsterdam (1980)
- De Musketon, Utrecht (1984)
- Station Lelystad Centrum (1988)
Post 65: erfgoed van vooruitgang
De periode 1965–1990, ook wel Post 65 genoemd, was er een van economische bloei, sociale experimenten en democratisering. Overal in Nederland verrezen nieuwe steden, woonwijken, snelwegen, groengebieden, kunstwerken en publieke voorzieningen. Het rijk, gemeenten en burgers investeerden in een toekomstgericht Nederland.
Aanwijsprogramma
De RCE start het aanwijzingsprogramma Post 65 om deze nog jonge bouwwerken, kunstwerken en landschappen te waarderen als volwaardig erfgoed. Met de waardering als rijksmonument krijgen ze maximale bescherming en worden ze behouden voor toekomstige generaties. De genoemde vijftien objecten vormen een eerste selectie. In 2026 zullen er meer volgen.
Tijdgeest in volle breedte
De selectie laat de volle breedte van de tijdgeest zien: van burgeractivisme en inclusie tot een veranderende religieuze beleving. Zo is de Yunus Emre Moskee in Almelo de eerste moskee in Nederland met koepel en minaret en de Emmauskerk in Nieuwegein een toonbeeld van de democratisering van de kerken. Blauwe Golven in Arnhem symboliseert de integratie van kunst in de openbare ruimte en de Ecokathedraal het ontstaan van milieubewustzijn. Ook bevat de selectie beeldbepalende werken van architecten als Jaap Bakema (stadhuis Terneuzen) en Herman Herzberger (Centraal Beheer), Aldo van Eyck (Hubertushuis) en een experimentele woonwijk op palen: de Kasbah van Piet Blom.
Wat zijn rijksmonumenten?
Rijksmonumenten zijn gebouwen, objecten of terreinen die van nationaal belang zijn vanwege hun schoonheid, geschiedenis of wetenschappelijke waarde. Ze vertellen het verhaal van Nederland en worden beschermd zodat ze behouden blijven voor toekomstige generaties. In Nederland zijn er ruim 63.000 gebouwde en archeologische rijksmonumenten.
Tentoonstelling
Vanaf dit najaar reist de tentoonstelling De jongste rijksmonumenten van Nederland langs gemeenten en culturele instellingen. Het ministerie nodigt het publiek uit om Post 65-erfgoed te ontdekken, waarderen en beschermen. De opening is in het najaar in het stadhuis van Terneuzen.
Meer informatie, inclusief uitgebreide toelichtingen en waarderingen per object, is hier te vinden.
Monumenten beglazen
Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM) heeft vorig jaar het ontwerp van de Uitvoeringsrichtlijn URL 4015 ‘Beglazing met vlakglas in monumenten’ ter correctie voorgelegd. De richtlijn beschrijft de werkzaamheden bij het plaatsen van vlakglas bij onderhoud en restauratie van monumenten. Ze is opgesteld met als doel beglazing in exterieur en interieur van cultuurhistorisch waardevolle gebouwen verder te professionaliseren.
